تکنیک برون ریزی در تحلیل های دشوار و پیچیده
سال ها پیش کتابی می خواندم نوشته مامور کارکشته سازمان سیا (سی آی ای یا همان آژانس اطلاعات مرکزی آمریکا) بود. این کتاب در مورد تحلیل و پردازش داده ها و در نهایت تصمیم گیری و انتخاب بود. نویسنده کتاب بیش از 30 سال در سی آی ای کار کرده بود و حالا داشت تجربیات خودش را می نوشت. یکی از تکنیک هایی که در کتاب مطرح کرده بود تکنیک برون ریزی یا خارج سازی (externalization) بود. هر چقدر که می گذرد بر اهمیت این تکنیک بسیار ساده اما بسیار بنیادی بیشتر پی می برم. با هم این تکنیک را مرور کنیم:
مسایل تحلیلی پیچیده را می‌توان با خارج سازی تحلیل پذیرتر کرد. ما قادر نیستیم به طور هم زمان تمام عوامل مرتبط با یک مسأله چند بعدی پیچیده را در ذهن خود نگاه داریم. بگذارید با یک مثال خیلی ساده و سریع این مشکل را نشان دهیم. همین الان در ذهن تان 46 را در 78 ضرب کنید و جواب را بگویید. قبل از آن که ادامه متن را بخوانید این کار را انجام دهید.
می بینید! ما [انسان های نرمال] نمی توانیم! چرا؟ چون تعداد آیتم هایی که حافظه کاری ما می تواند همزمان در ذهن نگاه دارد برابر عدد هفت است. به خاطر همین به آن می گویند قانون هفت به علاوه/منهای دو. چرا که بیشتر مردم در هر لحظه در حافظه کاری شان حدود هفت آیتم یعنی بین 5 تا 9 را نگه می‌دارند.
ظرفیت محدود حافظه کاری، منبع مشکلات بسیار در تحلیل درست اطلاعات است. با افزایش تعداد متغیرها یا روابط بین متغیرها تحلیل می‌تواند بسیار پیچیده تر شود و از حافظه کاری شما تجاوز کند و توانایی شما برای قضاوت صحیح را به چالش بکشد. اگر تعداد متغیرها در یک مسأله تحلیلی افزایش یابد، پیچیدگی نیز بطور فزاینده ای افزایش پیدا می کند. وقتی یک مسأله صرفاً دارای 4 متغیر باشد، میان آن متغیرها شش رابطة احتمالی وجود دارد. 5 متغیر دارای 10 رابطه احتمالی میان خویش هستند. با شش و هشت متغیر بترتیب 15 و 28 ارتباط احتمالی میان متغیرها وجود دارد.
خوب! ما در حالت عادی چگونه این مساله یعنی محدودیت حافظه کاری را حل می کنیم: با خارج سازی آن مساله از ذهن و آوردن روی کاغذ.
جان کلام تکنیک خارج سازی هم همین است: مساله را از ذهن خودت بیار روی کاغذ به صورت نوشته یا به صورت تصویر، جدول، درخت های شاخه ای و یا هر روش دیگری. خارج سازی به معنای بیرون آوردن مسأله از ذهن خود به شکل قابل مشاهده است تا بتوان بر روی آن کار کرد. برون ریزی یعنی مساله را از ذهن خارج ساختن در قالب نگارش کتبی یا بر روی به شکل ساده‌ای که متغیرهای اصلی، پارامترها یا عناصر مسأله را نمایش دهد و چگونگی ارتباط آن‌ها را با یکدیگر نیز مشخص سازد.
خوبی دیگر برون ریزی این است که وقتی مساله را می آوریم روی کاغذ مساله خود به خود تجزیه می‌شود. تجزیه به معنای شکستن یک مسأله به اجزاء متشکله آن است. هنر تحلیل مسایل پیچیده، تقسیم کردن و به هم پیوند دادن است. یک مسأله پیچیده را به مسایل ساده‌تر تجزیه کنید، مسایل ساده تر را حل/تحلیل کنید و سر انجام این تحلیل‌ها را با یک چسب منطقی به هم اتصال دهید.
☑️⭕️تجویز راهبردی:
1- مساله یا موضوع مورد تحلیل را تعیین کنید.
2- کمی در مورد مساله فکر کنید تا حدود و ابعاد آن در ذهن شما شکل بگیرد و پارامترها را شناسایی کنید.
3- آن ها را از ذهن خود خارج کنید و روی کاغذ بیاورید یا از نرم افزارهای کامپیوتری یا موبایلی مانند مایندمپ استفاده کنید. (تنبلی نکنید و به خاطر بیاورید که ما در هر لحظه فقط می توانیم به هفت پارامتر فکر کنیم و نه ده ها پارامتر و از آن مهم تر روابط بین پارامترها)
4- سعی کنید مساله را به چند بخش (زیرمساله) تقسیم کنید.
5- پارامترهای جدید را اضافه کنید.
6- در مورد زیرمساله ها فکر و تحلیل و تصمیم گیری کنید.
7- با توجه به ارتباط زیرمساله ها، در مورد مساله اصلی، تحلیل و تصمیم گیری کنید.
دکتر مجتبی لشکربلوکی